Deyim Olarak Tanımlama
“Ahz” kabul etme, tutma; “kabz” teslim alma tahsil etme; “ahz ü kabz” ise kendine mal edinme, kamulaştırma (Devellioğlu, 22) gibi anlamlara gelmektedir. Her iki kelime aynı ya da birbirine yakın anlama gelmekle birlikte, “ahz ü kabz” şeklinde, bir deyim olarak kullanılmaktadır (Özcan, 19).
“Ahz ü kabz” deyimi vekâletnamelerde, daha özel olarak avukatlık vekâletnamelerinde avukata verilen yetkilerden birisi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Hukukî Açıdan Değerlendirme
Avukatın vekil olarak yetkilendirildiği ahzu kabz yetkisi, vekil avukatın müvekkil lehine hükmedilen şeyi teslim alabilmesi (Özbay, 13) ve kendi himayesinde tutabilmesi ya da bulundurabilmesidir. Bu kelimelerle yetkilendirilen herhangi bir vekil, yetki veren (müvekkil) adına, bir şeyi teslim alma, kabul etme ve elde tutma yetkilerini kullanmış olmaktadır. Bu sebeplerle, yetkili vekil, müvekkili adına tahakkuk eden şeyleri, vekâletnamedeki ilgisine göre teslim almakta ve vekilliğin gerekleri çerçevesinde kendi elinde tutabilmektedir. “Ahz ü kabz” müvekkilin vekil adına bir şeyi teslim etmesi ya da ödemesi gibi yetkileri kapsamamaktadır. Konuyu kısa yazımla çok kapsamlı izah ettiği için vekâletnamelerde yetkilendirme açısından bu deyim yer almaya devam etmektedir.
Bilindiği gibi bir varlık, ekonomik değerinin varlığı halinde eşya ya da mal olarak görülmektedir (Derdiman, 2015: 372). “Ahz ü kabz”a konu olan “şey”lerden maksat da para, menkûl (taşınız), gayrı menkûl (taşınmaz), para ve para değerindeki varlıklardır.
Vekâletnamede Yer Alması Zorunluluğu Sorunu
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunun (TBK) “Vekâletin kapsamı(nın), sözleşmede açıkça gösterilmemişse, görülecek işin niteliğine göre belirlen(eneceğini hükme bağlamıştır). Vekâlet(in), özellikle vekilin üstlendiği işin görülmesi için gerekli hukuki işlemlerin yapılması yetkisini de kapsa(yacağını öngörmüştür).” 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun (HMK’nın) 73. maddesine göre özel yetkilendirmeye ilişkin hükümler saklı kalmak üzere (Derdiman, 2014: 352), genel dava vekâleti, davanın takibi için gerekli tüm işlemleri yerine getirmeyi, hükmün icrasını ve yargılama giderlerinin tahsilini (Atalı, 75) kapsar. HMK Tasarının gerekçesinde ahz ü kabz yetkisi, önceki yasal düzenlemelere uygun şekilde, vekâletnamede açıkça yazılması gereken “özel yetkilendirme” konusu olarak ele alınmışken, Tasarının adalet Komisyonu görüşmelerinde bu işlem Tasarıdan çıkarılınca özel yetki konusu olmaktan çıkmıştır (aynı kanaat: Özbay, 14). Zamanımızda bu özel bir yetkilendirme konusu olarak görülmemektedir (bakınız örneğin: Kuru-Arslan-Yılmaz, 237; Pekcanıtez-Atalat-Özekes, 195).
Bunlara göre, vekâletnamede vekilin yetkilendirildiği yapılması gereken iş konusu ya da yapılan bu işin sonucu işlemler için böyle bir yetkilendirmeye gerek olmayacağı söylenebilir. Nitekim Yargıtay (1985) tarihli bir kararından vekil avukatın tahakkuk eden vekâlet ücretini alması için vekâletnamede böyle bir yetkinin bulunması gerekmediği belirtilmiştir. Yargıtay (2002) tarihli kararında, işin mahiyetine göre sigorta işlemleri için düzenlenen bir vekâletnamenin “sigortanın saptadığı paranın alınmasını da kapsar nitelikte (olduğuna)” hükmetmiştir. Bununla birlikte, “ahz ü kabz” yetkisinin açıkça bulunmadığı vekâletnamelerin, konusuyla ilgili de olsa, bir şeyi teslim alma ve tutma yetkisi verdiği iddiası uygulamada bazen itiraza sebep olabilecek niteliktedir. Örneğin Yargıtay (2001) tarihli bir kararında, “müddeabihi kabz –buna- para çekme –denmektedir-) için vekâletnamede özel yetki gerekli (olduğuna)” vurgu yapmıştır. Bu kararda vekâlet ücretini tahsil için özel bir yetkinin gerekmediğine de işaret etmiştir. Bu örnekler HMK’nın yürürlüğünden önceki döneme ilişkin olsalar da, bankalardan dava konusuyla ilgili bile olsa para çekme gibi işlemler ya da tapuda gayrı menkul devriyle ilgili hususlar günümüzde de özel ve açık yetkiyi gerekli kılabilmektedir.
Sonuç olarak:
1-) Bir şeyi teslim alma ve uhdede bulundurma (veya bu anlamdaki anlamındaki ahz ü kabz) yetkisi,
2-) Vekâlet işlemleri ve sürecinin gerektirmesi ihtimaline göre;
3-) İleride yeniden bir vekaletname düzenlenmesine gerek bırakmamak bakımından;
Vekâletnamelere yazılmalıdır.
Kaynakça :
Atalı, Murat (2011), Medeni Usul Hukuku, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını no: 1284, Eskişehir.
Derdiman, R. Cengiz (2014). İdarî Yargının Genel Esasları, Yeni Değişikliklere Göre Güncellenmiş 3, Baskı, Aktüel Yayınları, Bursa.
Derdiman, R. Cengiz (2015). Hukuk Başlangıcı, Gözden Geçirilmiş 5. Baskı, Aktüel Yayınları, Bursa.
Devellioğlu, Ferit (2010), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, 26. Baskı, Aydın Yayınevi Ankara.
Kuru, Baki-Arslan, Ramazan-Yılmaz, Ejder (2013), Medenî Usul Hukuku, 24. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara.
Özbay, İbrahim (2012). “Ahzu Kabz Yetkisi Üzerine”, Medeni Usul ve İcra İflas Hukuku Dergisi, cilt: 8, sayı: 23, (2012/3), ss: 11-37.
Pekcanıtez, Hakan-Atalay, Oğuz-Özekes, Muhammet (2014), Medenî Usûl Hukuku, 2. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara.
Yargıtay (1985). Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin 14.3.1985 E. 1984/3522 K. 1985/2373 sayılı kararı.
Yargıtay (2001). Yargıtay 19.Hukuk Dairesinin 19.06.2001 tarihli ve Esas: 2001/1013 Karar: 2001/4804 sayılı kararı.
Yargıtay (2002). Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 03.04.2002 tarihli ve esas: 2002/19-249, karar: 2002/258 sayılı kararı
Dikkat :
1-) Bu makalenin, yasalara uygun şekilde kaynak gösterilip atıf yapılarak kullanılması hariç, rızamız ve iznimiz alınmadan başka yerlerde yayımlanamayacağını ve kullanılamayacağını hatırlatmak isteriz. Bu hususta Yasal Uyarı sayfasını da kontrol edebilirsiniz.2-) Bu makaleye atıf yapılması halinde:
R. Cengiz Derdiman, “Ahz ü Kabz Yetkisi”, Hukuki Yaklaşım Sitesi, ……………. Erişim Tarihi: ../../20..
Şeklinde kaynak gösterilmesi gerekmektedir.
3-) İznimiz ve rızamız alınması kaydıyla diğer kullanımlarda da mutlaka:
R. Cengiz Derdiman, “Ahz ü Kabz Yetkisi”, Hukuki Yaklaşım Sitesi, ……………. Erişim Tarihi: ../../20..
Şeklinde kaynak gösterilmelidir.
