Prof. Dr. R. Cengiz Derdiman
Suçlarla mücadelede güvenliği sağlayıcı “yapısal tedbirler” üzerinde bir deneme
Giriş
Bu yazıda binaları hırsızlıklara karşı; proje ve yapım aşamalarında “koruyucu ‘yapısal donanımlar/kazanımlar’” üzerinde durulmaktadır. Dolayısıyla, bu yazıda, bir öneri olarak; güvenlik mimarlığı ve mühendisliği oluşturulması, “tartışmaya” açılmıştır. Aslında binaların yapımında, halihazırda kişilerin; sağlık, esenlik ve güvenliklerini gözeten bir kısım kayıt ve şartlar aranmaktadır. Binaların yapımının “inşaat ruhsatı”na; yapılan binalara yerleşmenin “kullanım ruhsatı”na bağlanması; hep güvenliğin sağlanması içindir. Çübnkü bu ruhsatlarla, binaların; kişi, toplum ve çevre düzeni ve güvenliğine uygunluğunun sağlandığı tescil edilmiş olmaktadır. Bu bakımlardan, bina yapımlarında örneğin; yangın, doğal gaz ve elektrik gibi donanımlara daha bir hassasiyet gösterilmektedir.
Binaların güvenli ve düzenli yaşantıya elverişli yukarıda değinilen kazanımlara kavuşturulması; güvenlik uzmanlarıyla “mütehassıs(≈konuyla ilgilenen)” mimar ve mühendislerin koordinesini gerektirmektedir. Binaların suçlara karşı korumada yapımdaki donanımlar neler olabilir; bunları tespitte nasıl bir yöntem izlenebilir gibi konular; bu anlamda tartışma noktaları olabilecektir. İşte bu yazı, bu kadar kapsamlı bakışa sadece örnek olması bakımından da önemli olup; binaların hırsızlığa karşı yapısal önlemlerle korunmasına ilişkin çok çok genel bir fikir vermeyi amaçlamaktadır.
I. Mühendislik ve Mimarlık Deyimleri
“Mühendis …aygıt, tesis, …ve yapıları (oluşturmak ve işletmek üzere, bilimsel, teknik ve diğer ilgili bilgi ve becerileri kazanıp kullanan bireydir.”[1] Mühendislik, bir konuyu, matematiksel ve teknik hesaplarla ve işlemlerle; öngörülen hedeflere ve amaçlara uygun bir şekilde hayata geçirmektir. Mühendis eldeki bilgi, malzeme ve diğer verilerle, bir konuda somut bir sonuç oluşturbilme çaba ve amacıyla hareket eder. Mühendise bu konuda yol gösterici plan ve proje ise mimarlık işidir.
Mimari eser, bir konunun estetik yaklaşımı önemseyerek, bir kısım pratik gereklilik ve teknik işlemlerin bağdaştırılması şeklinde ortaya çıkar.[2] Mimar, bir şeyi tahlil edip anlamak ve bunun hangi sistemin yapısı olduğunu keşfetmeye çalışır.[3] “Mimarlık bir tür (oluşturma, meydana çıkarma) ve düzen kurma önerisidir.”[4] Mimar, tasarımlarında konunun gerektirdiği fiilî ve hukukî sınırları ve durumları nazara alarak en yararlıyı oluşturur. Mühendis de hayata geçireceği konuda azami yararı amaçlarken plan ve projeleri, fiili ve hukuki sınırları/durumları göz önünde bulundurur. Sonuçta bir oluşturma, bir icad işinde mühendis mimarsız; mimar da mühendissiz olmaz.
II. Güvenlik Mühendisliği ve Güvenlik Mimarlığı
A. Suç Önlemede Mimar ve Mühendis Desteği
1. Konuya Proaktif Polislik Kapsamında Bakış
Toplumsal hayatta en önemli sorunlardan birisi suç korkusudur. “Suç korkusu, suça maruz kalmak endişesinde olmak” demektir. Zamanımızda suç korkusu sebepleri içinde; ev, eşya ya da mekânlara saldırı endişesi geniş bir yer tutmaktadır. Suç korkusunun giderilmesinde alıacak proaktif polislik tedbirleri[5] ve kazanımlarının yeri tartışılmaz. Suçların önlenmesi için alınan bu tedbirler suç sebeplerinin ve suça elverişli hal ve şartların ortadan kaldırılmasını içerir.
Suça ekonomik, sosyal, kültürel, ahlakî ve çevresel ve benzer faktörler kadar; suçun işlenmesini kolaylaştıran fizikî ve teknik eksiklikler de sebep olmaktadır.[6] Bu sebeple, suç teorisine göre, yapılarda fizikî kazanımlara ilişkin değişkenler suça etki etmektedir.[7] Suç teorilerinden[8] çıkarılan ortak payda ise, suçun alınacak; çok yönlü, suç öncesi ve sonrası tedbirlerle önlenmesi gerektiği yönündedir. Bu çok yönlü tedbirler “proaktif polislik” olarak anılabilirler. Toplum desteğini almak, suç önlemeye bilimsel yaklaşım gibi hususlar hep bu proaktif ameliyeler kapsamında kalırlar.[9] Ancak, söylendiği gibi; toplumsal yapıların değişim ve dönüşümleri; suçların önlenmesinde teknik bazı çabaları da gerektirebilmektedir. Bu kapsamda düşündüğümüz, mühendislik ve mimarlık perspektifinde somutlaşan yapısal tedbirler; -ki bunlar da proaktif kapsamda görülmeyecek olurlarsa bile;- en az bu proaktif tedbirler kadar zorunlu görülürler.
2. Güvenlik Mimarlığı-Güvenlik Mühendisliği
a. Güvenlik Önlemlerinin Yapısal Tedbirler Olarak Kazanımı
Yukarıda “yapısal tedbirler” dediğimiz tedbirlerin; “mimar ve mühendis mahareti” ile keşfi ve hayata geçirilmesi gerekir. Binaların; hukuka, estetik görünüşe ve çevre düzenine riayet ederek örneğin:
*Binaya giriş veya tırmanma ve bitişik balkon gibi yerlerden geçişi engellemek için tel örgü çevre duvarı;
*Gelenleri kontrol ve önleyici özellikleri itibarıyla alarm ya da kamera sistemleri;
*Bina içinde girildiğinde çıkış ve taşınırları dışarı atma imkanlarını kapatan düzenekler;
*Para ve değerli eşyaların duvar içlerinde bulunamayacak şekilde izole edilmiş oyma/cepler şeklinde farkedilmeyen dolaplar oluşturmak;
*Binalara girişlerden orada oturanların cep telefonuna alarm gibi mesaj ve görüntü yollamak;
Şeklindeki yapısal donanım/kazanımlarla korunmaları düşünülebilir. Binaların bu yapısal önlemlerle korunmaları, doğalk bir korunmuş mekan oluşturmuş olmaktadır.[10] Dolayısıyla tüm bunların; binalara sonradan eklenmesi binalara ruhsata aykırı yük getirebilir. Bu sebeple, binanın mimarî projesine konması ve binaya yapımda kazandırılması uygundur.
b. Kazanımlarda Güvenlik Mimarlığı ve Mühendisliğinin Rolü
ba. Güvenliğe Destek Açısından
Güvenlik k mimarlığı ile birlikte güvenlik mühendisliği terimleri, tarafımızdan, ilk kez 1997 tarihinde[11] dile getirilmiştir. Aradan geçen zaman sonrası bu deyimlere ve bunlara ilişkin izahata, 2005[12] ve 2013[13] çalışmamızda ayrıca ve 2015’de de ortak bir çalışmada[14] da yer verilmiştir. Tüm bu çalışmalarda izah edildiği üzere; bizce, suçların önlenmesi için öngörülen tedbirlerden başka güvenlik mühendisliği ve mimarlığı kapsamında donanımlar da gerekmektedir.
bb. Güvenlik Mimar ve Mühendisliğinin Yoğunlaşma Alanları ve Karşılaştırmalı Hukuk
Alman teorik bakışında, sadece güvenlik mimarlığı deyimine yoğunlaşılmakta ve bunun; polisiye faaliyetler kapsamında, suç önleme stratejisi olması gerektiği vurgulanmaktadır.[15] Buna göre güvenlik mimarlığı, suçla mücadelenin gerektirdiği tüm tasarımlar olarak görülmüştür.[16]
Halbuki daha evvelki anılan çalışmalarda da ifade edildiği üzere; “mimarlık, çevrenin ve/veya yapıların suça karşı korunmasında proje ve tasarım faaliyeti olarak kalmaktadır. Bu soyut içerikler, ancak hayata geçirildiğinde insana faydalı bir kazanım olmaktadır. Bu kazanım da güvenlik mühendisi diyebileceğimiz yeni bir faaliyet alanının müdahalesini/katkısını gerektirmektedir. Bu doğrultuda, güvenlik mühendisi; suçlara karşı korunması gereken yerin; özelliğine ve suç istatistikleri ve haritalarına göre en iyi koruma uygulamasını ve yöntemlerini araştırır.[17] Mühendislik faaliyetinin bu yönü ve perspektifi; aynı hususları projenelendiren mimarî kazanımları hayata geçirmeyi öngörür.
bc. Güvenliğe Destek Niteliği ve Yöntemi
Dolayısıyla bu destek, teknik hesaplama ve düşünüşlerle suçun önlenmesine mimar ve mühendis desteği olacaktır. Bu desteğin niteliği, türü ve diğer tespitler, suçların tür ve risk derecesi gibi olgulara göre değişecektir. Değişkenlere göre, en etkin önleyici yol ve yöntemler, güvenlik uzmanları ile kordineli olarak bulunacak ve uygulanacaktır. Binalarda, buraların özellikleri gibi hususlar da dikkate alınarak, bu yerlerin;
*Güvenliklerinin sağlanmasını gerektiren konuşlanma ve donanımların projelendirilmesi;
*Mühendislik aşamasında da bunların projelerine uygun şekilde hayata geçirilmeleri;
Gereklidir. Bu durum, iki farklı faaliyetin birbiriyle bağlı olması gereken koordineli çalışmayı gerektirmektedir. Bu koordine sürecine, önlemlerin belirlenmesi gibi konularda güvenlik uzmanları ya da “güvenlik müşaviri”nin[18] katılımı da söz konusu olabilecektir.
III. Mevzuatın İhtiyacı Giderici Düzeyi
A. 5188 Sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun
Mevzuat gereğince ev, işyeri ve diğer mekanlarda;
* Alarm sistemi kurdurmak;[19]
* Çevre duvarı yapmak dikenli tel ile çevrimek;
Gibi fizikî tedbirler aldırılmak mümkündür.[20] 5188 sayılı kanuna dayanarak kullanılabilecek bu yetkiler; binalarda sonradan eklenebilecek donanımlardır. Dahası, kamusal makamların suç işlenme riskinin türü ve derecesine göre belirlediği tedbirlerin uygulanmasına; il özel güvenlik komisyonunca, ama “talep üzerine” karar verilmektedir.[21] Mevzuat, bu tedbirleri istek olmadan yaptırması konusunda “açık” değildir. Mevzuat, kararın talep üzerine verilmesine ilişkin üslup benimsemiş görünmektedir.
B. 3194 sayılı İmar Kanunu
Günümüzde 3194 sayılı İmar Kanunu (İK) ve uygulama metinleri, yapım işine başlanması için yapı (=inşaat); bitmiş yapının kullanımı için de “yapı kullanım” ruhsatı öngörmektedir. İK ve Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği (PATİY) gibi mevzuata göre; “yapılaşmada temel ilkeler” de gözetilir. Bu ilkelerden birisi gereğince: Yapılaşmanın, fen, sağlık ve çevre şartlarına uygun olması zorunludur. “İnşaî faaliyetler; risklere karşı güvenlikli (olmalıdır. Ayrıca) sağlıklı bir toplumsal yaşama imkân verecek; ve çevre koşullarını olumsuz etkilemeyecek şekilde yapılma(malıdır).”[22]
Yapı ruhsatı için başvuruda; imar durumunun elverişli olması şartıyla; mimarî proje, yapı planı gibi bir kısım belgeleri ibraz etmek gerekmektedir. Burada ibraz edilmesi gereken en önemli belgelerden bir tanesi de “yapı aplikasyon projesi”dir. Bu proje; çevre şartları, fen, san’at, sağlık kurallarına ve bütün mevzuat hükümlerine uygunlukları kapsamaktadır.[23] İmar izni, inşaat-yapım izni gibi izinlerden başka, yapı kullanım izni de bu izinlere dahildir. Hatta mevzuata göre, bir yapının ruhsatına uygun yapılıp yapılmadığı da, ayrıca denetlenmektedir.[24]
Tüm bunlar, toplumsal, kişisel ve çevresel düzen ve güvenliğin sağlanması amaçlamaktadırlar. Ama bunların suçları önlemeyi amaçlayıcı kazanımları zorunlu kıldıkları söylenemez. Zorunluluk, sadece yangınla mücadelede ve enerji performansının gözetilmesinde kendini göstermektedir.
3. Umuma Açık Yer İşletme Ruhsatları
1-) Umama açık istirahat ve eğlence yerleri; 2559 sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanununun 7. maddesine tabi olmaktadırlar. Umuma açık şekilde faaliyete geçirilmek istenen bu yerlerin, ruhsat verilmeden evvel; suç işlenmeye elverişsiz olup olması gibi yönlerden araştırmaları yapılmaktadır.[25]
2-) Diğer işyerleri de kanuna göre, milli güvenlik, çevre ve trafik düzenine uygun olmalıdırlar. 3572 sayılı İşyeri Açma Ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun bunu gerektirmektedir.
Tüm bunlar yapılaşmada mimari proje ve mühendislik bazında suç önleme kazanımlarını zorunlu kılmamaktadırlar.
IV. Öneriyi Hayata Geçirici Tespitler
Güvenlik mimarlığı ve mühendisliğinin hayata geçirilmesi, uzun ve çok kapsamlı tartışmayı gerektirmektedir. Binaların suçlara karşı korunmaları için:
* konumlarının nasıl olacağı,
* giriş çıkış yerlerinin korunması
Gibi, yukarıda genişçe zikredilen birçok önlem gerekecektir. Bunlara ilişkin kazanımlar öncelikle mimarî projelerde konulacaktır. Bu tür mimari projelerde aranacak hususların neler olacağı; mühendislerce bunların nasıl hayata geçirileceği; konuya ilişkin güvenlik uzmanları ya da müşavirlerinin18 katkıları yasal dayanağa bağlanmalıdır.
Ancak, bu usuller, çok yönlü tartışıldıktan sonra, ilk aşamada; valilerin genel emir çıkarma yetkisiyle hayata geçirilebilir. 5442 sayılı İl İdaresi Kanununun 9/c maddesi, valilelere; genel emirler çıkarma yetkisi vermektedir. Bunun için mevzuatta bir düzenleme olmaması ve kamu düzeninin sağlanmasının amaçlanması yeterlidir. Ancak, öngörülecek yükümlülüklerin kalıcı olması, sınırlayıcı mahiyette açık kanun gerektirmektedir. Çünkü Anayasanın 13. maddesi, temel hakların “ancak” kanunla sınırlanabileceğini öngörmektedir. Genel emirler Anayasanın 12/son maddesiyle[26] hukukîleştirilse de; bu tür sorumlulukların ilk-el olarak kanunla konulması kaçınılmazdır.
V. Kısaca söylersek
Bina yapımlarında suçların önlenmesi için güvenlik donanımları öngörülmelidir. Bu da, güvenlik mimarlığı ve güvenlik mühendisliği kazanımları şeklinde olmalıdır. Mimarlık güvenlik tedbirlerin yapı plan ve projelerine yansıtılmasını; mühendislik de yapıya bu tedbirlerin uygulamayla kazandırılmasını öngörmelidir. Bu arada mimarlık ve mühensiliğin güvenlik bağlamındaki öngörülecek kazanımlar; güvenlik uzmanları, güvenlik müşavirleri ve diğer ilgili kamusal makamların katılımı ile belirlenebilir. Tüm kazanımların belirlenmesi ve uygulamaya geçirilmesi esas ve usulleri hukuka uygun olmalı ve mevzuatla belirlenmelidir.
Dikkat :
1-) Bu makalenin, yasalara uygun şekilde kaynak gösterilip atıf yapılarak kullanılması hariç, rızamız ve iznimiz alınmadan başka yerlerde yayımlanamayacağını ve kullanılamayacağını hatırlatmak isteriz. Bu hususta Yasal Uyarı sayfasını da kontrol edebilirsiniz.
2-) Bu makaleye atıf yapılması halinde:
R. Cengiz Derdiman, “‘Binaların Suçlara Karşı Korunmasında Güvenlik Mimarlığı ve Mühendisliği”, Hukuki Yaklaşım Sitesi, ……………. Erişim Tarihi: ../../20..
Şeklinde kaynak gösterilmesi gerekmektedir.
3-) İznimiz ve rızamız alınması kaydıyla diğer kullanımlarda da mutlaka:
Kaynak: R. Cengiz Derdiman, “Binaların Suçlara Karşı Korunmasında Güvenlik Mimarlığı ve Mühendisliği”, Hukuki Yaklaşım Sitesi, ……………. Erişim Tarihi: ../../20..
Şeklinde kaynak gösterilmelidir.
Dipnotlar :
[1] Özdemir, Ahmet, “Mühendis olmak ya da Ol(a)mamak” II. Öğrenci İye Bildiriler Kitabı, http://www.emo.org.tr/ekler/3a2ef803d ebeee2_ek.pdf (04.09.2019), s. 137.
[2] Cherpillod, İvan-Dessemontet, François, “(Mimari Eserlerde) Fikri haklar”, Çeviren: Ramazan Çağlayan, Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku (FMR) Dergisi, yıl: 2009, sayı: 4, s. 65,66.
[3] Foegen, Malte-Battenfeld, Jörg (2013), “Rolle der Architektur”, https://www.wibas.com/media/filer_public/2013/08/ 28/rollederarchitektur_de.pdf (04.09.2019), s. 2, 9. Dolayısıyla, mimarlık ta olduğu gibi (bakınız: Cherpillod-Dessemontet, 2009.) mühendislik faaliyetleri de; sahibinin üslübuyla ortaya çıkmış özgünlük taşıdıklar sürece korunurlar. Çünkü bu durumdaki performanslar fikir ve sanat eseri addedilirler.
[4] Güney, Dilay-Yürekli, Hülya, “Mimarlığın tanımızerine bir deneme” itü dergisi/a mimarlık, planlama, tasarım Cilt:3, Sayı:1, 31-42 Mart 2004, s. 41.
[5] “Daha çok, suç işlendikten sonra müdahale ağırlıklı olan ve polisin görevinin ifasında bilinen dar kalıplarında kalan reaktif polislik’e nazaran yeni geliştirilen proaktif polislik teorisi, suçların işlenmesinden önce önlenmesi için gerekli tedbirleri almayı hedeflemektedir. Proaktif polislikte, polis bilinen dar ve klasik kalıplarından çıkarak, suç işlenmeden evvel harekete geçmektedir.” Derdiman, R. Cengiz, “Hukuk Felsefesi Gözüyle ‘Polis’ Kavramı ve Çağdaş Polislik Düşüncesi”, Kaygı : Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, yıl: 2005, sayı: 5, ss: 132-150, s. 142.
[6] Bakınız: Doğan, Halil İbrahim-Sevinç, Bilal, “Suç Teorileri ve Şehir Güvenliği: Bitlis İliyle İlgili Genel Bir Değerlendirme” Polis Bilimleri Dergisi, Cilt:13 sayı: 4, yıl: 2011, ss.27-53 s. 29.
[7] Rolinski, Klaus, Wohnhausarchitektur und Kriminalität, unter Mitarbeit von Wilfried Ahlborn Rudolf Heger Peter Höhmann und Marianne Schwabe-Höllein, Gesamtherstellung Carl Ritter-GmbH & Co KG , Wiesbaden, 1980, S. 44
*
[8] Bir evde bir cam kırıksa ve tamir ettirilmediyse, diğer camların da kırılma ve eve girilme ihtimali çok yüksektir. Kırık camlar teorisi araştırmalarıyla bu sonuçlara ulaşmıştır.
“Suç uygun ortamda işlenebilir” önermesini canlı tutan realist-akılcı hesaplar teorisi de, dikkate değer içeriktedir. Gerçekten, örneğin; kişilerin tanınmadıkları yerlerde ve suçla istedikleri amaca ulaşabilecekleri yerlerde suç işleme eğilimlerinin artabileceği açıktır (Derdiman, R. Cengiz, “Kentleşmenin Suça Etkisi ve Kentlilerin Suçla Mücadelesinin Sosyal ve Hukuki Boyutları”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 19 Sayı 3 Temmuz 2010, ss. 49-73, s. 55 vd).
Rutin faaliyetler nazariyesi ise, suç işlemeyi günlük rutin faaliyet olarak yapılan bir iş gibi anlamaktadır. Suça güdülenmiş suçlunun korumasız yerlerde suç işlemesinin olağan gidişat olacağı bu teorinin temelidir.
Tüm bu bilgiler ve anılan suç teorileri için ayrıca bakınız: Doğan-Sevinç, 31-34.
[9] Kury, Helmut ,” Präventionskonzepte”, Auf der Suche nach neuer Sicherheit, Fakten, Theorien und Folgen, Hans-Jürgen Lange · H. Peter Ohly · Jo Reichertz (Hrsg.), GWV Fachverlage GmbH, Wiesbaden 2008, s. 22, 23.
[10] Bu konudaki teorik yaklaşım için bakınız: Rolinski, s. 32.
[11] Turhal Televizyonu, “Serbest Mikrofon” 22.09.1997; Tokat Güneş TV, “Haberler”, 23.09.1997.
[12] Derdiman, R. Cengiz “Özel Güvenlik Anlayışı ve 5188 Sayılı Kanunun Uygulanmasından Doğan Sorunlara İlişkin Değerlendirmeler” II. Ulusal Özel Güvenlik Sempozyumu Türkiyede Özel Güvenlik Hizmetlerinin Dünü, Bugünü, yarını, Editörler: FaikÇelik-Selma Akpınar-Betül Urhan-Gazi Uçkun-Deniz Dağdeviren, Kocaeli Üniversitesi Yayını, no: 199 Kocaeli, 2005, s. 30.
[13] Derdiman, R. C., 2013, “Özel Güvenlik Hizmetlerinin Niteliği ve Etkin Bir Şekilde Yürütülmesi İçin Yapılması Gereken Düzenlemeler” III. Özel Güvenlik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Editorler: Necip Fazıl Yılmaz ve Diğerleri, Gaziantep, 37-56, s. 47, 53.
[14] Aytaç, Serpil-Derdiman, R. Cengiz-Baştürk, Şenol-Öngen, Burcu. 2015, “Kent Güvenliği Olarak Suç Korkusu: Bursa Örneği” Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi 3(3), OS:Ergonomi2015, 259-267, s. 261.
*
[15] Bakınız örneğin: Lange, Hans-Jürgen (Hrsg.), Wörterbuch zur Inneren Sicherheit, GWV Fachverlage GmbH, Wiesbaden 2006s. 168. Aynı yönde: Yenisey, F. 2009, Kolluk Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul, s. 250, 251.
[16] Yenisey, s. 251.
[17] Derdiman, Özel Güvenlik Anlayışı…, 2005.
[18] Suçların önlenmesinde talep edenlere hukuka uygun görüş vermek ve uygulama yollarını göstermek gibi faaliyetler için; “güvenlik müşavirliği”nin ihdas olunması konusununa da evvelce değinmiştik (Turhal Televizyonu, “Serbest Mikrofon” 22.09.1997; Tokat Güneş TV, “Haberler”, 23.09.1997). Güvenlik müşavirliği ya da uzmanlığı gibi iş kollarının oluşturulması kadar; özel dedektiflik mesleğinin de yasal zemine kavuşturulması öneriye değer bulunmaktadır. (Bu konuda geniş bilgi ve değerlendirme için bakınız: Derdiman, Özel Güvenlik…, s. 47-51.
[19] 5188 sayılı kanun ve “Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik”(ÖGHY); Alarm Merkezi, “konut, iş yeri ve tesislerin güvenliğini sağlamak amacıyla teknik donanım kullanarak bunları izleyen işletmeleri” kastetmektedir. Derdiman, Özel Güvenlik Anlayışı…, 2005.
[20] Bakınız: Derdiman, R. Cengiz, Tüm Yönleriyle Özel Güvenlik Hukuku ve Kişi Hakları, Alfa Aktüel yayınları, Bursa, 2010, s. 56-58.
[21] Bakınız: Derdiman, Tüm Yönleriyle…, s. 99 vd.
[22] Öngören, Gürsel, Yargı Kararları Işığında İmar Hukuku, Öngören Hukuk Yayınları, www.ongoren.av.tr, (05.09.2019), s. 127. Nitekim PATİY’nin amacı; fen, sağlık ve sürdürülebilir çevre şartlarına uygun yapı ve yapılaşma ile projelendirmeye ve denetime ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
[23] Kalabalık, Halil, İmar Hukuku Dersleri, Güncellenmiş ve Genişletilmiş 7. Baskı, Seçkin yayınları, Ankara,2015, s. 485 vd.
[24] Bakınız: Kırbay Reis, Yelda, “Belediyelerde İmar ve Yapı Ruhsatı Süreçlerinin Etkinliğinin Arttırılması”, Planlama, yıl: 2014; cilt: 24 sayı: 2 ss: 55-63, s. 56.
[25] Derdiman, R. Cengiz, Polis Yönetimi ve Hukuku, Mevzuattaki En Son Değişikliklere Göre Yeniden yazılmış 3. Baskı, Nobel yayınları, Ankara, 2007, s. 229.
[26] Anayasanın 12/2. maddesine göre temel haklar; başkalarına, topluma ve aileye sorumluluğu da gerektirir.
